Mickiewicz Adam Bernard ur. 24 XII 1798 r.  w Nowogródku, zm. 26 XI 1855 r. w Stambule -  polski poeta, publicysta. Uważany za największego pisarza polskiego, jednego z tzw. "wieszczów".

Adam Mickiewicz należy do największych twórców literatury polskiej. Jego życie jest przykładem klasycznej biografii romantycznej, typowej dla całego pokolenia. Określały ją m.in. sytuacja panująca w kraju, światopogląd romantyczny oraz echo powstania.

W latach 1815–19 studiował na uniwersytecie w Wilnie. W 1817 r. współzałożyciel Towarzystwa Filomatów. Od 1819 do 1823 r. był nauczycielem w szkole powiatowej w Kownie. Za działalność w tajnych, patriotycznych związkach młodzieżowych więziony (1823-1824 r.) w byłym klasztorze Bazylianów w Wilnie. Zesłany do centralnych guberni Rosji w 1824 r.

W latach 1824–29 przebywał w Petersburgu, Odessie, Moskwie, odbył też podróż na Krym (1825 r.). Otoczony już sławą wielkiego poety wszedł w rosyjskie środowisko literackie i intelektualne (A. Puszkin, N. Polewoj, P. Wiaziemski, Z. Wołkonska, związki z dekabrystami).

1829–30 podróżował z  A.E. Odyńcem po Niemczech, Włoszech i Szwajcarii, po nieudanej próbie przedostania się do powstania listopadowego dołączył do uchodźców powstańczych w Dreźnie. W 1832 r. osiadł w Paryżu (1834 ożenił się z córką M. Szymanowskiej, Celiną).

Nie opowiadając się za żadnym ze stronnictw rozwijał wśród emigracji polskiej żywą działalność polityczną i publicystyczną (w 1833 r. redaktor „Pielgrzyma Polskiego”), był także związany z  francuskim środowiskiem liberalno-demokratycznym (J. Michelet, F.R. Lamennais, G. Sand). W latach 1839–40 profesor literatury łacińskiej na uniwersytecie w Lozannie, w 1840  r. objął nowo utworzoną katedrę literatur słowiańskich w Collège de France w  Paryżu (w 1844 r. wykłady zawieszono, m.in. za propagowanie towianizmu), był przywódcą Koła towiańczyków w  Paryżu.

W obliczu rodzącej się Wiosny Ludów stał się rzecznikiem radykalnych idei społecznych.  W 1848 r. utworzył we Włoszech legion polski.

W 1849 r. współzałożyciel i redaktor Trybuny Ludów, od 1852 r. pracował w Bibliotece Arsenału; zmarł 26 listopada 1855 r. (prawdopodobnie na cholerę) w Stambule w trakcie formowania oddziałów polskich mających wziąć udział w wojnie krymskiej przeciw Rosji. Rok później prochy Mickiewicza zostały sprowadzone do Paryża, a stamtąd w 1890 r. do Krakowa (złożone w podziemiach katedry wawelskiej)

Ważniejsze dzieła:

-  Zima miejska (wiersz, którym debiutował) – 1818 r.

-  Oda do młodości – 1820 r.

-  Ballady i romanse – 1822 r.

-  Grażyna – 1823 r.

-  Dziady – część II i IV – 1823 r.

-  Sonety krymskie – 1826 r.

-  Konrad Wallenrod – 1828 r.

-  Reduta Ordona –1831 r.

-  Dziady – część III – 1832 r.

-  Księgi narodu polskiego; Księgi pielgrzymstwa polskiego – 1832 r.

-  Pan Tadeusz – 1834 r.

-  Liryki lozańskie – 1839 – 1840 r.

-  Publicystyka – 1849 r.

 

Twórczość poetycka

W okresie młodzieńczym pisał utwory będące przeróbkami i przekładami z Woltera, np. powstały w 1817: Mieszko, książę Nowogródka (fragmenty wydano 1908 i 1925, całość 1948), pierwszy wydrukowany wiersz Zima miejska (Tygodnik Wileński 1818) wiersze o charakterze programowym, m.in.: Oda do młodości (powstała 1820 pt. Do młodości, krążyła w odpisach, pierwodruk 1827 w Polihymnii).

Za manifest i początek romantyzmu polskiego uznano wydany 1822 tom 1 Poezji, zawierający głośne Ballady i romanse. 1823 ukazał się tom 2 Poezji, zawierający Grażynę oraz część II i IV Dziadów, a 1826 w Moskwie wyszły Sonety. Owocem podróży po Europie po opuszczeniu Rosji był tom 3 Poezji (1833).

Powstanie listopadowe i jego upadek zainspirowało znane utwory, np. poemat Reduta Ordona. Opowiadanie adiutanta (1832, pierwodruk w Poezjach S. Garczyńskiego, Paryż 1833). W 1832 w Dreźnie powstała część III Dziadów (pierwodruk w tom 4 Poezji, Paryż 1832). Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego (1832) kreśliły wizję posłannictwa Polski w dziejach (mesjanizm polski) oraz zadania emigracji.

Twórczość poetycką Mickiewicza kończy w zasadzie wielki poemat epicki (epopeja narodowa) Pan Tadeusz, czyli Ostatni zajazd na Litwie. Historia szlachecka z 1811 we dwunastu księgach wierszem (pisany z przerwami 1833-1834, wydany tom 1-12 w Paryżu 1834). Późniejsze wiersze, wśród nich tzw. liryki lozańskie, powstałe 1839-1840, nie zostały opublikowane za życia pisarza.

Dramaty

Dramaty, jak Konfederaci barscy (napisany po francusku, w polskim przekładzie wystawiony w Krakowie 1872). Wykłady w Collčge de France - Literatura słowiańska, potocznie zwane Prelekcjami paryskimi z lat 1840-1844, wydane na podstawie stenogramów i notatek słuchaczy w całości pt. Les Slaves (tom 1-5, Paryż 1849, przekład polski tom 1-2, Paryż 1842-1843, tom 1-4, Poznań 1850-1851). Przekłady, np. Giaura i Korsarza G. Byrona.

Zbiorowe wydania utworów

Wiele wydań zbiorowych, m.in. Pisma (tom 1-11, 1860-1861), Dzieła (tom 1-6, 1893-1911), Dzieła wszystkie (tom 4-7, 9, 11, 13, 14, 16, 1933-1938, tzw. wydanie sejmowe, pozostałe tomy przygotowane do druku uległy zniszczeniu 1944), Dzieła. Wydanie narodowe (tom 1-16, 1948-1955), Dzieła (w setną rocznicę śmierci - tom 1-16, 1955).

Dzieła sfilmowane

Sfilmowano utwory: Czaty (1920) i Pan Tadeusz (1928, powtórna ekranizacja w reżyserii A. Wajdy 1999). W 1919 podjęto pierwszą adaptację dzieła, której jednak nie ukończono). T. Konwicki zrealizował film Opowieść o «Dziadach» A. Mickiewicza. Lawa (1989).

Bibliografia

-  Dernałowicz M., Kostenicz K., Makowiecka Z., Kronika życia i twórczości Mickiewicza: lata 1798-1824, PIW, Warszawa 1957, 549 [3] s.

-  http://encyklopedia.pwn.pl/haslo.php?id=3940563

-  http://mickiewicz.klp.pl/a-5577-2.html

-  http://portalwiedzy.onet.pl/14351,,,,mickiewicz_adam,haslo.html

-  Jastrun M. Mickiewicz, PIW, Warszawa 1955, 3 [2] s.

-  Mickiewicz Adam [w:] Nowa encyklopedia powszechna PWN pod red. B. Petrozolin-Skowrońskiej, t. 4, Wydaw. Naukowe PWN, Warszawa 1998, s. 192-193

-  Witkowska A., Słowo i czyn, Wydaw. PWN, Warszawa 1983, 317 s.

 

 

na początek